Rosja oficjalnie wycofała się z istotnego postzimnowojennego traktatu bezpieczeństwa, który ograniczał kluczowe kategorie konwencjonalnych sił zbrojnych, powołując się na obawy związane z rozszerzeniem sojuszu wojskowego NATO przez Stany Zjednoczone. Traktat, o którym mowa, czyli Traktat o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie (CFE) z 1990 r., podpisany rok po upadku muru berlińskiego, nałożył weryfikowalne ograniczenia na różne kategorie konwencjonalnego sprzętu wojskowego, które zarówno NATO, jak i kraje byłego Układu Warszawskiego mógłby wdrożyć.
Podstawowym celem traktatu CFE było uniemożliwienie którejkolwiek ze stron zimnej wojny gromadzenia sił w celu szybkiej ofensywy przeciwko sobie w Europie. Traktat ten spotkał się jednak z oporem w Moskwie, ponieważ zrównoważył przewagę Związku Radzieckiego w zakresie broni konwencjonalnej.
Rosja początkowo zawiesiła swoje uczestnictwo w traktacie CFE w 2007 r., a aktywne zaangażowanie zaprzestała w 2015 r. Ponad rok po inwazji na Ukrainę na pełną skalę prezydent Władimir Putin podpisał w maju dekret potępiający pakt. Teraz Ministerstwo Spraw Zagranicznych Rosji potwierdziło, że kraj formalnie wycofał się z traktatu o północy, uznając to za kwestię „historii”.
Rosja utrzymuje, że dążenie Stanów Zjednoczonych do rozszerzenia NATO doprowadziło do tego, że kraje sojuszu otwarcie obchodzą grupowe ograniczenia traktatu. Dodatkowo Rosja zwróciła uwagę, że przyjęcie Finlandii do NATO i wniosek Szwecji o przystąpienie do sojuszu skutecznie spowodowały, że traktat CFE stał się nieaktualny. Rosyjski MSZ wyjaśnił, że nawet formalne utrzymanie Traktatu CFE stało się nie do zaakceptowania z punktu widzenia podstawowych interesów bezpieczeństwa Rosji.
Warto zauważyć, że Stany Zjednoczone i ich sojusznicy nie ratyfikowali zaktualizowanej CFE z 1999 r., co jeszcze bardziej skomplikowało sprawę.
W odpowiedzi na decyzję Rosji o wyjściu z traktatu NATO wyraziło swoje potępienie, argumentując, że takie posunięcie podważa bezpieczeństwo euroatlantyckie. NATO stwierdziło, że Rosja przez wiele lat nie wywiązywała się ze swoich zobowiązań w ramach CFE, a jej działania, zwłaszcza wojna na Ukrainie i współudział Białorusi, są sprzeczne z celami Traktatu CFE.
Stany Zjednoczone i ich sojusznicy już wcześniej łączyli ratyfikację zaadaptowanej CFE z 1999 r. z wypełnieniem przez Rosję zobowiązań wobec Gruzji i Mołdawii. Rosja natomiast nie zgodziła się z tym powiązaniem.
Według Departamentu Stanu w 2011 roku w odpowiedzi na zawieszenie Rosji, które według Stanów Zjednoczonych było niezgodne z prawem na mocy traktatu, Stany Zjednoczone i NATO zaprzestały wdrażania traktatu w stosunku do Rosji. Posunięcie to miało znaczący wpływ na sprawdzalność, przejrzystość i kooperatywne podejście do bezpieczeństwa traktatu, które przez ponad dwie dekady były kluczowymi elementami stosunków NATO-Rosja i bezpieczeństwa europejskiego.
Wystąpienie z traktatu CFE oznacza znaczący rozwój w złożonym i zmieniającym się krajobrazie porozumień o kontroli zbrojeń, co może mieć potencjalne konsekwencje dla bezpieczeństwa europejskiego i stosunków międzynarodowych.
