Raport Banku Światowego podkreśla niepokojący wzrost ubóstwa w Iranie, który dotyka prawie 10 milionów Irańczyków, podczas gdy kraj zmaga się ze „straconą dekadą wzrostu” naznaczoną sankcjami, złym zarządzaniem gospodarczym i wahaniami międzynarodowych cen ropy. Niniejszy raport, pierwsza oficjalna ocena Banku Światowego dotycząca ubóstwa w Iranie od rewolucji islamskiej w 1979 r., rzuca światło na głęboki wpływ sankcji i innych czynników na irańską gospodarkę.
Badanie podkreśla złożone wzajemne oddziaływanie elementów przyczyniających się do wzrostu ubóstwa. Sankcje, szczególnie te nałożone przez Stany Zjednoczone od 2011 roku, znacząco zakłóciły krajobraz gospodarczy Iranu. W raporcie wskazano na dekadę stagnacji gospodarczej, przedstawiając gospodarkę, w której nasiliły się nierówności i ubóstwo. Skutki zostały spotęgowane przez okresowy charakter sankcji, wpływających na wzrost gospodarczy i dobrobyt Irańczyków.
Przed nałożeniem sankcji w 2011 r. Iran doświadczył okresu zmniejszania się ubóstwa. Odsetek ludności żyjącej poniżej globalnej granicy ubóstwa spadł z 40 procent w 1980 r. do około 20 procent na początku XXI wieku. Jednak w kolejnej dekadzie nastąpiło odwrócenie tej tendencji, co doprowadziło do niepokojącego wzrostu wskaźników ubóstwa.
Wyzwania gospodarcze w Iranie odegrały rolę w masowych protestach, które miały miejsce w zeszłym roku, wywołanych śmiercią młodej kobiety zatrzymanej za rzekome naruszenie rygorystycznych islamskich zasad ubioru. Protesty te uwydatniły niezadowolenie i frustrację Irańczyków z powodu trudności gospodarczych i problemów społecznych.
W raporcie podkreślono, że największy wpływ poniosły kobiety, które w nieproporcjonalnym stopniu dotknęły zarówno sankcje, jak i pandemię Covid-19. Problemy gospodarcze pogłębiły istniejące nierówności między płciami, pogłębiając wyzwania stojące przed kobietami w Iranie.
Pomimo zmagań gospodarczych Iran wykorzystał okazję do dyplomatycznej odwilży w stosunkach ze Stanami Zjednoczonymi, aby zwiększyć produkcję i eksport ropy naftowej – kluczowego źródła obcej waluty. Chociaż Teheran wyraził zamiar dalszego zwiększania produkcji, Waszyngton wskazał na plany zaostrzenia ograniczeń w dostawach.
Warto zauważyć, że badacze Banku Światowego nie byli w stanie przeprowadzić ocen w terenie w Iranie, co podkreśliło drażliwość kwestii poruszonych w raporcie. Opublikowany 15 listopada przy minimalnym rozgłosie raport zagłębia się w tematy naładowane politycznie, odnosząc się do wpływu sankcji (wrażliwość na Waszyngton) i powszechność ubóstwa (wrażliwość na Teheran). Gdy ustalenia zostaną upublicznione, rzucają światło na pilne wyzwania stojące przed Irańczykami i szersze konsekwencje „straconej dekady” dla krajobrazu społeczno-gospodarczego kraju.
