Laureat Nagrody Nobla Muhammad Yunus wyraził swoją determinację do kontynuowania swoich inicjatyw mikrofinansowych w Bangladeszu, pomimo licznych zarzutów karnych i groźby uwięzienia. Rozmawiając z The Guardian, Yunus opisał swoją walkę z tym, co uważa za ataki motywowane politycznie, jako „całkowicie żałosne”, ale potwierdził swoje zaangażowanie w łagodzenie ubóstwa.
Yunus, znany z pionierskiego mikrofinansowania za pośrednictwem Grameen Bank, od ponad dwóch dekad boryka się z intensywną kontrolą ze strony rządu Bangladeszu. Jego praca, która znacząco poprawiła życie milionów zubożałych osób, zwłaszcza kobiet, polega na udzielaniu niewielkich pożyczek osobom wykluczonym z tradycyjnych systemów bankowych. Model ten odegrał kluczową rolę w umożliwieniu ubogim zakładania i rozwijania działalności gospodarczej.
W styczniu 2024 r. Yunus został skazany na sześć miesięcy więzienia wraz z trzema innymi osobami za naruszenie prawa pracy w Grameen Telecom, organizacji non-profit, którą założył w 1983 roku. Obecnie przebywa za kaucją w oczekiwaniu na apelację, Yunus stoi w obliczu ponad 100 dodatkowych zarzutów, w tym zarzutów korupcji, uchylania się od płacenia podatków i prania pieniędzy – z których wszystkim stanowczo zaprzecza.
„Ta sprawa trwa i czyni moje życie nieszczęśliwym” – zauważył Yunus. „Nie mogę się na niczym skoncentrować, ponieważ jestem zajęty kopaniem dokumentów, aby udowodnić, że tego nie zrobiłem, dokumentów, aby udowodnić, że nigdy tego nie zrobiłem”.
Chociaż mikrofinansowanie było chwalone na całym świecie za jego potencjał w walce z ubóstwem, przyciągnęło również krytykę i kontrowersje. Krytycy twierdzą, że system ten czasami pozwalał na drapieżne praktyki, takie jak wyzyskujące stopy procentowe. Yunus utrzymuje jednak, że przy odpowiednich regulacjach mikrofinansowanie umożliwia ubogim niezależne podnoszenie standardu życia, bez polegania na nisko płatnej pracy.
Kłopoty Yunusa nasiliły się w 2011 roku, kiedy został usunięty z Grameen Bank, rzekomo z powodu swojego wieku. W wieku 70 lat został uznany za zbyt starego, by kierować instytucją, choć twierdzi, że obowiązkowy wiek emerytalny wynoszący 60 lat nie powinien mieć zastosowania, ponieważ bank nie był podmiotem rządowym.
Yunus twierdzi, że jego wyzwania prawne wynikają z pobudek politycznych. Premier Bangladeszu Sheikh Hasina oskarżyła sektor mikrofinansów o wykorzystywanie ubogich. W przemówieniu wygłoszonym w 2022 r. podczas otwarcia mostu Padma, Hasina obwiniła Yunusa o anulowanie pożyczki Banku Światowego w wysokości 1,2 mld USD na projekt, oskarżając go o utrudnianie postępów w budowie mostu z powodu rzekomej korupcji – twierdzeniu temu Yunus zaprzecza.
Wśród zwolenników Yunusa znajduje się ponad 100 laureatów Nagrody Nobla, którzy w zeszłym roku wezwali do zawieszenia zarzutów dotyczących prawa pracy przeciwko niemu. Amnesty International skrytykowała również tę sprawę jako wskazującą na pogarszające się warunki w zakresie praw człowieka w Bangladeszu, podkreślając wysiłki rządu mające na celu stłumienie sprzeciwu.
Yunus pozostaje w Bangladeszu pomimo ofert z innych krajów, aby go gościć, podkreślając swoje zaangażowanie w pracę i pracowników. „To wszystko zostanie zapomniane, usunięte, zniszczone. Nie chcę tego widzieć” – powiedział. Yunus nadal opowiada się za mikrofinansowaniem jako sposobem na zapewnienie możliwości ekonomicznych ubogim, twierdząc, że obecny system finansowy niesprawiedliwie faworyzuje bogatych.
Yunus argumentuje, że umożliwienie dostępu do finansowania na najniższym szczeblu przekształca potencjał jednostek. „Finanse są tlenem przedsiębiorczości” – powiedział. Łącząc finanse z duchem przedsiębiorczości ludzi, wierzy, że nawet ci z minimalnymi zasobami mogą stać się innowacyjni i samowystarczalni.
Pomimo swoich batalii prawnych, Yunus pozostaje zdecydowany w swojej misji zajmowania się ubóstwem i kwestiami społecznymi, takimi jak globalne ocieplenie i nierówności majątkowe. Jego ciągłe wysiłki odzwierciedlają wiarę w transformacyjną moc mikrofinansowania i determinację do kontynuowania pracy w obliczu przeciwności losu.
