Niedawne wybory do Parlamentu Europejskiego, które odbyły się w dniach 6-9 czerwca 2024 r., doprowadziły do znaczących zmian w krajobrazie politycznym i bezpieczeństwa w całej Europie. Chociaż spodziewany wzrost liczby skrajnie prawicowych partii nie zmienił drastycznie składu Parlamentu Europejskiego, wpływ na rządy krajowe był głęboki, wywołując wstrząsy polityczne w kilku krajach i budząc obawy o potencjalne niepokoje społeczne.
Dynamika Parlamentu Europejskiego
Wyniki wyborów potwierdziły dominację centroprawicowej Europejskiej Partii Ludowej (EPL) jako największej grupy w Parlamencie Europejskim, a następnie Socjalistów i Demokratów (S&D) oraz centrowych grup Odnowy Europy (RE). Pomimo znaczących wzrostów partii skrajnie prawicowych, takich jak eurosceptyczni Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy (ECR) oraz skrajnie prawicowe bloki Tożsamość i Demokracja (ID), ich łączny wzrost o zaledwie 13 miejsc nie spełnił prognoz. Tymczasem Zieloni odnotowali spadek, tracąc 18 mandatów w porównaniu z wyborami w 2019 roku.
Krajowe zmiany polityczne
Na szczeblu krajowym wyniki wyborów doprowadziły do natychmiastowych i znaczących konsekwencji:
- Francja: Rassemblement Nationale (Zgromadzenie Narodowe) uzyskało lepsze wyniki niż partia Renesans prezydenta Emmanuela Macrona, co skłoniło Macrona do rozwiązania Zgromadzenia Narodowego i wezwania do przedterminowych wyborów na przełomie czerwca i lipca. To ryzykowne posunięcie może doprowadzić do powstania rządu kierowanego przez skrajną prawicę lub zmusić prezydenta do utworzenia szerokiej koalicji w celu przeciwdziałania wzrostowi skrajnej prawicy. Oczekuje się, że decyzja ta wywoła demonstracje i strajki, zwłaszcza że kraj przygotowuje się do Igrzysk Olimpijskich Paryż 2024, które rozpoczną się pod koniec lipca.
- Belgia: Prawicowy Nowy Sojusz Flamandzki (N-VA) wygrał z urzędującymi Otwartymi Flamandzkimi Liberałami i Demokratami, podczas gdy Partia Socjalistyczna w Walonii została pokonana przez centrowy Ruch Reformatorski (MR). Premier podał się do dymisji, a w kraju trwają protesty studentów i lewicy w związku z postępującymi rozmowami koalicyjnymi.
- Niemcy: Koalicja kanclerza Olafa Scholza ledwo pokonała centroprawicowy sojusz Chrześcijańskich Demokratów CDU/CSU. Skrajnie prawicowa Alternatywa dla Niemiec (AfD) osiągnęła znaczące zyski, wyprzedzając Socjaldemokratów (SPD) Scholza. Sytuacja ta zagraża stabilności obecnej koalicji rządzącej i komplikuje przyszłe rządy.
- Włochy: Fratelli d’Italia (Bracia Włoch) premier Giorgii Meloni odnotowali wzrost poparcia, umacniając jej pozycję w kraju i potencjalnie zwiększając jej wpływ na europejską politykę energetyczną i przemysłową.
- Austria: Skrajnie prawicowa Partia Wolności (FPO) otrzymała najwięcej głosów, co stanowi historyczny debiut i przygotowuje grunt pod wybory krajowe, które odbędą się we wrześniu.
- Polska: Centrowa koalicja Donalda Tuska nieznacznie pokonała Prawo i Sprawiedliwość (PiS), podkreślając utrzymującą się popularność populistycznej partii pomimo skandali.
- Węgry: Partia Fidesz Viktora Orbana stanęła w obliczu poważnego wyzwania ze strony byłego insidera Petera Magyara, co doprowadziło do jej najgorszego wyniku w wyborach europejskich. Ma to miejsce na kilka tygodni przed objęciem przez Węgry sześciomiesięcznej rotacyjnej prezydencji w UE.
Konsekwencje na poziomie UE
Układ sił w Parlamencie Europejskim pozostaje w dużej mierze niezmieniony od sesji w 2019 roku. Jednak rosnący wpływ skrajnie prawicowych partii w kilku kluczowych państwach członkowskich może zaostrzyć istniejące napięcia. Tradycyjna praktyka unikania politycznego dostosowania się do skrajnej prawicy, znana jako cordon sanitaire, znajduje się pod coraz większą presją. Wpłynie to na stosunki wewnątrzparlamentarne, zwłaszcza między blokami EPP, ECR i ID, a także na wybór następnego przewodniczącego Komisji Europejskiej.
Wyniki wyborów będą również kształtować stanowisko UE w sprawie NATO i bieżącego wsparcia dla Ukrainy. Przywódcy tacy jak Giorgia Meloni, którzy są bardziej pro-NATO, mogą ścierać się ze sceptykami takimi jak Węgier Viktor Orban i Słowacji Robert Fico, wpływając na jednolite podejście UE do konfliktu na Ukrainie.
Obawy o bezpieczeństwo
Następstwa wyborów doprowadziły już do lewicowych zamieszek w Paryżu i demonstracji w Brukseli. Zbliżające się wybory we Francji i Austrii prawdopodobnie wywołają kolejne wiece polityczne i kontrmanifestacje, zwiększając prawdopodobieństwo przemocy i niepokojów. Oczekuje się, że władze wprowadzą dodatkowe środki bezpieczeństwa podczas demonstracji, szczególnie we Francji, gdzie przygotowania do Igrzysk Olimpijskich w Paryżu stanowią dodatkową warstwę złożoności.
Konsolidacja konserwatywnych i skrajnie prawicowych grup w Parlamencie Europejskim oraz potencjał bardziej eurosceptycznego programu legislacyjnego mogą zmobilizować zarówno działaczy na rzecz ochrony środowiska, jak i grupy rolników. Ekolodzy będą prawdopodobnie protestować przeciwko wszelkim próbom wycofania przepisów klimatycznych, podczas gdy rolnicy będą demonstrować przeciwko zarówno zaostrzonym przepisom środowiskowym, jak i umowom handlowym z Ukrainą.
Nadchodzące miesiące będą miały kluczowe znaczenie dla stabilności politycznej i spójności regionu, ponieważ Europa będzie musiała poradzić sobie z tymi zmianami politycznymi i ich konsekwencjami dla bezpieczeństwa.
