Na ostatnim szczycie Rady Europejskiej doszło do napięć w kwestii wspólnych wydatków na obronę w ramach Unii Europejskiej, a ustępujący premier Holandii Mark Rutte został skrytykowany za swoje stanowisko przeciwko przeznaczaniu większej części budżetu bloku na wzmocnienie jego zdolności obronnych.
Według polskiego premiera Donalda Tuska, który rozmawiał z dziennikarzami w piątek, przywódcy UE wyrazili frustrację sprzeciwem Rutte podczas szczytu. Tusk opisał atmosferę jako „nieco niezręczną”, zauważając, że wielu przywódców kwestionowało stanowisko Ruttego, biorąc pod uwagę jego zbliżającą się rolę sekretarza generalnego NATO od października.
Debata koncentrowała się na tym, czy UE powinna rozważyć emisję wspólnego długu w celu sfinansowania projektów obronnych, propozycji, która podzieliła opinie wśród państw członkowskich. Kanclerz Niemiec Olaf Scholz i Rutte, znani z opowiadania się za bardziej rygorystycznymi zasadami fiskalnymi w UE, argumentowali przeciwko zwiększaniu wspólnych wydatków UE na inicjatywy obronne.
Tusk podkreślił ironię stanowiska Ruttego, zauważając, że pomimo zbliżającej się roli w NATO, Rutte sprzeciwiał się wysiłkom na rzecz zwiększenia zdolności obronnych Europy. „Wszyscy, prawie wszyscy, głośno przypominali Markowi Rutte, że wkrótce obejmie funkcję sekretarza generalnego NATO i że powinien robić wszystko, aby Europa nie szczędziła pieniędzy ani zasobów” – zauważył Tusk.
Dyskusja odbyła się w kontekście obecności na szczycie prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego, mającej na celu wzmocnienie wsparcia UE w obliczu trwającego konfliktu Ukrainy z Rosją. Tusk wyraził rozczarowanie oporem wobec zwiększania wydatków na obronę, szczególnie kontrastując je ze znacznymi wydatkami obronnymi Polski, które wynoszą prawie 4 procent PKB.
Pomimo dużego zaangażowania Polski w obronność, Tusk podkreślił znaczenie zbiorowego bezpieczeństwa europejskiego, sugerując, że wspólne finansowanie projektów obronnych przyniosłoby korzyści wszystkim państwom członkowskim UE. Podczas szczytu wyraził frustrację argumentami przeciwko takim inicjatywom.
Rutte, który kierował Holandią przez 14 lat, spotkał się z krytyką za nieosiągnięcie celu wydatków obronnych NATO w wysokości 2% PKB podczas swojej kadencji. Jego sprzeciw wobec zwiększonego finansowania obrony UE podkreśla trwające w bloku debaty na temat zdolności wojskowych i odpowiedzialności finansowej.
Wynik szczytu odzwierciedla trwające napięcia i różne priorytety państw członkowskich UE w zakresie polityki obronnej i środków bezpieczeństwa zbiorowego.
